Mjesec poštovanja džeza u Crnoj Gori
“Balkan France Jazz Connection” moto je šesnaestog izdanja manifestacije “Mjesec poštovanja džeza u Crnoj Gori/Jazz Appreciation Month in Montenegro”. Ovogodišnji JAM svečano je počeo 4. aprila u Podgorici, u KIC-u ”Budo Tomović”, koncertom albansko-švajcarske vokalne umjetnice Eline Duni i gitariste Roba Lufta, jedne od londonskih džez zvijezda u usponu. Pored izvođenja narodnih pjesama u jedinstvenim aranžmanima, zajedno stvaraju svoju autorsku muziku, inspirisani savremenim temama. Ovom prilikom, sa njima su svirali albanski pijanista i harmonikaš Gent Rushi i makedonski bubnjar, Viktor Filipovski. Elina Duni i Rob Luft band održali su koncert i u KIC-u “Malesija” u Tuzima.
Program je nastavljen u KIC-u ”Budo Tomović”, 7.aprila, nastupom etno džez grupe Trigon koju predvodi Anatol Stefanet, kompozitor i violista, priznati umjetnik iz Moldavije. Kroz spoj različitih elemenata narodne, džez, rok i simfonijske muzike, muzičari svojim improvizacijama postižu izuzetnu sintezu autohtone muzičke tradicije i kosmopolitskog duha džeza. Ove godine Trigon obilježava tri decenije rada i prisustva na međunarodnoj muzičkoj sceni. Objavili su 14 autorskih albuma i dobitnici su prestižnih nagrada.
Crnogorski džez muzičar, bubnjar, perkusionista, basista, Slaven Ljujić, osnovao je nedavno svoj trio koji čine Ivan Marović (električna gitara) i Tin Džaferović (kontrabas). Bliska im je muzička improvizacija i spontano zajedničko stvaranje muzike na koncertnoj sceni. Koriste se metodom komponovanja na licu mjesta, kroz maštovitost i povezanost energija članova trija što jasno odražava i njihov moto – ,,bez granica”. Ovim sjajnim muzičarima pridružio se jedan od najpoznatijih saksofonista mlađe generacije, Baptiste Herbin iz Francuske koji je unio nove muzičke boje i oblike, kako u dvorištu Kuslevove kuće, tako i u Kraljevskom pozorištu na Cetinju, 11, odnosno 12. aprila.
Ugledni rumunski prof. Virgila Mihaiua, pisac, džezolog, diplomata, profesor džez estetike i izvođač džez poezije, održao je predavanje na temu ”Džez kao univerzalni jezik” u Multimedijalnoj sali KIC-a ”Budo Tomović”. Prof. Mihaiu govorio je o usponu džeza do statusa univerzalne muzike. Objašnjavao je kako je džez kroz improvizaciju stvorio pretpostavke za brzu evoluciju: od početne faze afroameričke muzike do one koja je zajednički imenitelj kulturnih prostora velike raznolikosti.
Nakon predavanja, džez pijanista iz Sarajeva, Adis Sirbubalo, izvodio je autorske i tradicionalne kompozicije, prvenstveno sevdalinki koje prezentuje na instrumentu neuobičajenom u bosansko-hercegovačkoj tradicionalnoj muzici. Dobitnik je nagrada za najbolje solo izvođenje na džez festivalima ,,Elmhurst” i ,,Notre Dame”.
U okviru filmskog segmenta manifestacije ,,Mjesec poštovanja džeza u Crnoj Gori – JAM 2023” prikazana je projekcija nagrađivanog dokumentarnog filma ”Whose is this Song?” bugarske rediteljke Adele Peeve. U saopštenju KIC-a ”Budo Tomović” navodi se da rediteljka u potrazi za istinskim korijenima jedne melodije (kod nas poznata pod imenom ,,Ruse kose curo imaš”), putuje po Turskoj, Grčkoj, Makedoniji, Albaniji, Bosni i Hercegovini, Srbiji i Bugarskoj gdje se srijeće sa različitim verzijama teksta, izvođenja i aranžmana. Putovanje je ispunjeno humorom, sumnjom, tragedijom i iznenađenjem jer stanovnici svake balkanske zemlje tvrde da je pjesma baš njihova.
Do kraja mjeseca, u okviru manifestacije ,,Mjesec poštovanja džeza u Crnoj Gori – JAM 2023” očekuju nas još tri koncerata o kojima ćemo opširnije pisati po njihovom završetku. Ulaz za sve koncertne programe je besplatan i počinju u 20h.
Jedan od najistaknutijih makedonskih džez gitarista i kompozitora, Sašo Popovski sa svojim trijom, u društvu Oliviera Samouillana (viola) nastupiće 25. aprila u Njegoševom parku u Podgorici i dan kasnije u DTV ”Partizan” u Tivtu.
Tridesetog aprila, kada se obilježava Međunarodni dan džeza, u dvorištu galerije ,,Risto Stijović”, JAM zatvara ansambl od 11 vrhunskih muzičara iz nekoliko evropskih zemalja koji predvode kompozitori i instrumentalisti Vladimir Nikolov (klavir) i Srđan Ivanović (bunjevi).
,,Jazz Art” i Glavni grad Podgorica dio su projekta ,,Réseau Jazz France-Balkans” koji afirimiše povezivanje gradova i džez organizacija sa Balkana i Francuske u cilju uspostavljanja dinamičnije i kontinuirane međunarodne saradnje čime je inspirisan i ovogodišnji moto manifestacije – ,,Balkan France Jazz Connection”.
Organizatori manifestacije ,,Mjesec poštovanja džeza u Crnoj Gori/Jazz Appreciation Month in Montenegro” su ,,Jazz Art” i KIC ,,Budo Tomović” uz podršku Sekretarijata za kulturu Glavnog grada, KIC ,,Malesija”, Kraljevsko pozorište ,,Zetski dom”, Centar za kulturu Tivat, Ambasada Rumunije i Francuski institut u Crnoj Gori.
Sve fotografije preuzete su iz saopštenja KIC-a ,,Budo Tomović”.